Als pijn niet meer weggaat

Pijn, we willen het allemaal vermijden en we hebben er allemaal wel eens mee te maken. Gelukkig gaat het meestal vrij snel weer over. Maar wat als pijn niet meer functioneel is en je dagelijks leven beperkt? Wat is pijn precies, wanneer is het chronisch en wat kun je eraan doen? Vief zocht het voor je uit. 

Au! Mijn hand! Je trekt nog voordat je pijn registreert je hand terug, weg van de hete pan. Dat noemen we een terugtrekreflex. Deze treedt op wanneer we ons lichaam voor verdere schade of dreigende schade willen behoeden. Dat vindt zijn oorsprong in de signaalfunctie van pijn. Evolutionair gezien is pijn namelijk essentieel voor het behoud van leven. Zodra wij pijn ervaren, of dreigen te ervaren, zien we dit als een waarschuwing. We komen dan onmiddellijk in actie om controle te krijgen over de pijn. 

Wetenschap

Maar hoe kan het eigenlijk dat je pijn voelt? Om daarachter te komen sprak Vief met een specialist in pijnbestrijding; Dr. Robin Sikking: anesthesioloog-pijnspecialist op de pijnpoli in het ziekenhuis.

Doe de Vief Check

Vul de Vief Check in en krijg snel inzicht in de wirwar van zorg, hulpmiddelen en voorzieningen waar jij baat bij kunt hebben.

Start de Vief Check

Zij kon ons dus heel veel vertellen over pijn. Hou je vast voor een stukje wetenschap. 

Zenuwstelsel

Om te beginnen dus: hoe registreert jouw lichaam pijn? Dat gebeurt via je zenuwstelsel. Je zenuwstelsel kun je verdelen in twee systemen: het centrale zenuwstelsel, dat bestaat uit je hersenen en je ruggenmerg, en het perifere zenuwstelsel, dat een somatisch (lichamelijk) deel heeft en een autonoom deel. Het somatische deel beschikt over sensorische (gevoel) en motorische (beweging) zenuwen. Het autonome deel regelt de lichaamsfuncties je niet zelf aanstuurt, zoals zweten en doorbloeding. Het centrale zenuwstelsel is de centrale processor terwijl het perifere zenuwstelsel zich uitspreidt over het hele lichaam om signalen uit te sturen en op te vangen. Als je een pijnprikkel voelt, voel je deze met de sensorische zenuwen. Deze sturen dan signalen door naar de hersenen. De hersenen sturen dan signalen terug naar de spieren om te bewegen, bijvoorbeeld je hand weg te trekken van een hete pan.

Soorten zenuwen

Denk nog even aan dat je je hand verbrandt aan die hete pan. Hoe weet het zenuwstelsel dat dit iets anders is dan het zachte zand dat op het strand ligt? Dit komt doordat er verschillende typen zenuwen zijn, die op verschillende dingen reageren; sommige zenuwen reageren op druk, andere op warmte en anderen dus weer op pijn. Dat laatste type zenuw noemen we een nociceptor. Elke zenuw stuurt zijn eigen chemische stofje naar het centrale zenuwstelsel, waardoor je hersenen uiteindelijk weten wat er aan de hand is. Dit gebeurt allemaal in een fractie van een seconde. 

Chronische pijn

We kunnen pijn indelen in twee soorten: acute pijn (zoals je hand verbranden aan een pan of je enkel verstuiken) en chronische pijn. De oorzaak van acute pijn is dus meestal duidelijk. Chronische pijn daarentegen is vaak ingewikkelder. Dr. Sikking legt uit dat we spreken van chronische pijn wanneer deze langer dan drie maanden aanhoudt. In sommige gevallen heeft chronische pijn wel een duidelijke oorzaak, zoals reuma, maar in de meeste gevallen is de oorzaak niet (meer) terug te vinden. Doordat het pijnsysteem gevoeliger is geworden, ervaar je de pijn intensiever en kunnen gewone prikkels van bijvoorbeeld een aanraking, al als pijn voelen. Dit noemen we sensitisatie  en dat kan dan weer leiden tot andere klachten, zoals angst en depressie. Die er op hun beurt weer voor kunnen zorgen dat de pijn erger wordt. Zo kom je dus in een neerwaartse spiraal terecht. 

Groot en groeiend probleem

Vief probeerde uit te zoeken hoeveel mensen met chronische pijn leven in Nederland. Hoewel we niet één echt betrouwbare bron konden vinden, kunnen we na wat onderzoek wel concluderen dat chronische pijn een omvangrijk en groeiend probleem is. Ongeveer 2 miljoen Nederlanders lijden eraan en chronische pijn in het bewegingsapparaat staat zelfs bovenaan op de wereldranglijst van de meest belastende aandoeningen. De maatschappelijke kosten van chronische pijn zouden in Nederland oplopen tot 20 miljard euro per jaar. 

Kun je er iets aan doen? 

De hamvraag is uiteraard: wat kun je nu doen aan chronische pijn? Medicatie kan natuurlijk helpen maar zolang jouw pijnsysteem verstoord is, blijft de pijn aanwezig. Wél kun je jouw pijnsysteem ‘trainen’. Of dat nu dé oplossing is, daar kunnen we helaas ook geen sluitend antwoord op geven. Maar laten we eerlijk zijn: als je pijn hebt wil je er gewoon vanaf. Dus alles wat mogelijk zou kunnen helpen is de moeite van het waard. 

Het pijnsysteem en denkkracht

Voor wie lijdt aan chronische pijn is dit waarschijnlijk het ergste om te horen: dat het ‘tussen je oren’ zit. Dat klopt tegelijk wel en niet. Enerzijds is het lichamelijk, want je pijnsysteem is gevoeliger geworden. Anderzijds zit het wél tussen je oren omdat je met je brein invloed kunt uitoefenen op je pijnsysteem. Want als onze hersenen zoveel kracht en invloed hebben om ons pijnsysteem overgevoelig te maken, dan moeten ze óók de kracht en invloed hebben om ons pijnsysteem weer terug te brengen naar een normale staat. 

Wat kun je doen tegen chronische pijn? 

Hoe je denkt over pijn en het gedrag dat daaruit voortvloeit heeft invloed op de pijn die je ervaart. Jouw lichaam, emoties, gedrag en gedachten hebben allemaal invloed op pijn. Je kunt zelf invloed uitoefenen op jouw denken. Eén van de dingen die je kunt doen is afleiding zoeken. Je hersenen zijn dan letterlijk bezig met iets anders. Ook is het een goed idee om te blijven bewegen. Op deze manier kun je dus chronische pijn (sensitisatie) positief beïnvloeden en het pijnsysteem trainen. 

Slapen en pijn

De kwaliteit van je slaap heeft ook veel invloed op het pijnsysteem. Wanneer je niet genoeg of goed slaapt, ervaar je vaker en heviger pijn. Ook als je niet goed in je vel zit, ervaar je pijn heviger. Het is dus aan te raden hier extra aandacht aan te besteden. Dit is niet alleen goed voor jezelf als mens maar kan dus ook helpen om jouw pijn te verminderen. Er zijn wel wat tips om de eerste stappen te zetten op weg naar minder pijn:

• Zorg dat je voldoende slaapt (7 tot 8 uur per nacht) 
• Zoek regelmatig naar ontspanning. Je kunt gaan sporten, een boek lezen of probeer eens een mindfulness oefening.
• Ben je vaak neerslachtig of heb je last van angstklachten? Dan kan het een fijn idee zijn om op zoek te gaan naar een psycholoog. Bespreek met je hulpverlener of dit jou kan helpen. 

Goed slapen, blijven bewegen, mindfulness en controle uitoefenen op je denken. Dat zijn de dingen die je in elk geval zelf kunt doen om jouw pijn zoveel mogelijk te verminderen. Trek altijd bij je eigen arts aan de bel wanneer je merkt dat de pijn invloed heeft op jouw kwaliteit van leven. En ook wanneer de pijn langer dan drie maanden aanhoudt. Laat je goed informeren en probeer te begrijpen hoe jouw hersenen werken en op welke manier je zelf invloed kunt uitoefenen. Zeker in het geval van chronische pijn kan het soms voelen alsof je alleen bent en niemand je begrijpt. Je bent niet alleen en er is hulp. 

Vief tipt

Het internet staat vol met kennis over chronische pijn, zoals de website Retrain your pain. Hier wordt op een duidelijke en simpele manier uitgelegd hoe dat pijnsysteem werkt en hoe je er zelf invloed op uit kunt oefenen. Heb jij chronische pijnklachten en wil je graag jouw verhaal met ons delen? Vertel! Je kunt je verhaal hier delen.