
Rouw is een natuurlijk proces waar we allemaal op een bepaald moment in ons leven mee te maken krijgen. Je kunt rouwen door het verlies van een dierbare, maar ook door andere ingrijpende gebeurtenissen, zoals een scheiding of het verlies van je baan.
Rouw is voor iedereen anders. Er is geen vaste volgorde of tijdsduur; het is een uniek proces. Enkele veel voorkomende reacties op rouw zijn:
- Emotioneel: intense gevoelens van verdriet, boosheid of schuld.
- Lichamelijk: vermoeidheid, hoofdpijn of een verminderde eetlust.
- Gedragsmatig: moeite met concentratie, onrust en het vermijden van sociale contacten.
De verschillende fases van rouw
Hoewel rouw een uniek proces is, slaagde de Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross er in om vijf veel voorkomende fases van rouw te definiëren. Overigens doorloopt niet iedereen deze fases in dezelfde volgorde of op dezelfde manier. Soms slaan mensen fases over of ze bewegen heen en weer tussen verschillende stadia.
- Ontkenning: In deze fase kan het verlies zo overweldigend voelen dat je het moeilijk vindt om te accepteren wat er gebeurd is. Je vertelt jezelf dat het niet echt gebeurd is of je hoopt dat het om een vergissing gaat.
- Boosheid: Wanneer de realiteit begint door te dringen, kan boosheid een sterke emotie zijn. Je kunt je boos voelen op de situatie, op jezelf, op anderen of zelfs op de overledene. Deze boosheid kan ook een uitlaatklep zijn voor diep verdriet.
- Onderhandelen: In deze fase probeer je controle te krijgen over de situatie. Dit kan zich uiten in gedachten als: ‘Als ik dit had gedaan, dan was het anders gelopen,’ of in gebeden en wensen.
- Verdriet: Het diep doorvoelen van het verlies komt vaak pas na de eerdere fases. Deze periode gaat gepaard met intens verdriet, gevoelens van leegte en soms ook fysieke klachten.
- Aanvaarding: Aanvaarding betekent niet dat je het verlies volledig accepteert, maar wel dat je leert ermee te leven. Je begint langzaam vooruit te kijken en nieuwe manieren te vinden om met het verlies om te gaan.
Nieuwe inzichten over rouw
Zo’n 20 jaar later kwam de Amerikaan William Worden met een rouwmodel dat bestaat uit een viertal taken. Deze rouwtaken kom je allemaal tegen, maar de volgorde ligt niet vast en ze kunnen ook tegelijkertijd aan bod komen, terugkeren of voor een deel worden gedaan. De taken betreffen zowel de erkenning van het verlies als de manier waarop de rouwende het leven na dit verlies opnieuw inricht:
Taak 1: onder ogen zien van het verlies.
Taak 2: laten doordringen dat het werkelijk waar is ervaren van de pijn van het verlies, bijv. verdriet, angst, boosheid, schuldgevoelens.
Taak 3: zich aanpassen aan het leven zonder de ander: praktische dingen, je identiteit, toekomstbeelden.
Taak 4: de overledene emotioneel een plaats geven en verder gaan met het veranderde leven.
Vaker handige tips ontvangen?
Ontvang regelmatig handige tips en inspirerende verhalen rechtsreeks in je mailbox. Schrijf je nu gratis in voor de digitale nieuwsbrief van Vief.
Rouwverwerking op het werk
Rouw kan ook een grote impact hebben op je werk. Het kan lastig zijn om je te concentreren of om te voldoen aan verwachtingen. Tegelijkertijd biedt werk soms structuur en afleiding. Voor werkgevers is het belangrijk om begrip te tonen en ruimte te geven. Vraag bijvoorbeeld hoe het gaat en bied een luisterend oor. Flexibiliteit in werktijden of taken kan helpen om de balans tussen werk en persoonlijke verwerking te vinden. Geduld is essentieel: rouw kost nu eenmaal tijd. Als je zelf degene bent die rouwt, is het belangrijk om open te communiceren met je collega’s of leidinggevenden. Bespreek wat je wel en niet aankunt en stel realistische doelen. Neem de tijd die je nodig hebt, maar probeer ook structuur en routine te behouden als dat helpend voelt.
Hoe verder?
Rouwen is een proces dat tijd en aandacht vraagt. Probeer te accepteren dat verdriet erbij hoort en zoek steun bij anderen. Misschien heb je baat bij lotgenotengroepen of online platforms.
Handige bronnen:
- Humanitas: Ondersteuning bij verlies en rouw (www.humanitas.nl).
- Rouw.nl: Informatie en tips over rouw en verlies.
Onthoud: er is geen ‘goede’ of ‘verkeerde’ manier van rouwen. Geef jezelf of een ander de tijd om te helen.