Veel mannen krijgen vroeg of laat te maken met prostaatproblemen. Toch wordt er weinig over gepraat. Soms uit schaamte, soms omdat de klachten vaag beginnen. Maar hoe herken je problemen aan je prostaat? En wat kun je doen om ze te voorkomen of op tijd te behandelen?
Prostaatproblemen komen veel voor bij mannen boven de vijftig. Ongeveer de helft van de mannen tussen de 50 en 60 jaar krijgt last van een vergrote prostaat. Boven de 70 loopt dat op tot zo’n 80%. Niet alle klachten wijzen meteen op iets ernstigs, maar het is wel belangrijk om de signalen serieus te nemen.
Wat is de prostaat eigenlijk?
De prostaat is een klein orgaan, ongeveer zo groot als een kastanje, dat onder de blaas ligt en de urinebuis omringt. De prostaat maakt vocht aan. Dat vocht vormt samen met zaadcellen het sperma. Naarmate mannen ouder worden, groeit de prostaat. Dat is normaal, maar het kan bij sommige mannen klachten veroorzaken.
Waar kun je last van hebben?
Er zijn grofweg drie soorten prostaatproblemen:
- Goedaardige prostaatvergroting (BPH) - de prostaat groeit en drukt tegen de blaas of de plasbuis.
- Ontsteking van de prostaat (prostatitis) - vaak veroorzaakt door een bacterie.
- Prostaatkanker - de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen in Nederland.
Vaker handige tips ontvangen?
Ontvang regelmatig handige tips en inspirerende verhalen rechtsreeks in je mailbox. Schrijf je nu gratis in voor de digitale nieuwsbrief van Vief.
Hoe herken je klachten?
Bij prostaatkanker zijn er in het begin vaak geen duidelijke klachten. Daarom is het belangrijk om alert te zijn op veranderingen en niet te lang te wachten met een bezoek aan de huisarts. “Mannen wachten vaak te lang, soms jaren, voordat ze met plasproblemen naar de huisarts gaan,” zegt uroloog Flip Jansen van het Tergooi MC. “Terwijl we met een eenvoudig onderzoek meestal snel duidelijkheid kunnen geven. In de meeste gevallen gaat het om iets onschuldigs, maar het is wel belangrijk om uit te sluiten dat er meer aan de hand is.”
De meeste prostaatklachten herken je aan veranderingen bij het plassen. Denk aan:
- moeite met op gang komen of een zwakke straal
- vaker moeten plassen, vooral ’s nachts
- nadruppelen of het gevoel dat je blaas niet leeg is
- een branderig gevoel bij het plassen
- soms pijn in de onderbuik of rug
Wat zijn de oorzaken?
De meest voorkomende oorzaak van prostaatproblemen is veroudering. In de loop der jaren groeit de prostaat onder invloed van hormonen langzaamaan. Leefstijl en erfelijkheid spelen daarbij ook een rol. Zo kunnen roken, overgewicht, weinig beweging en een vetrijke voeding het risico vergroten. Ook langdurige stress en onvoldoende rust zijn van invloed omdat ze de hormoonbalans verstoren. Prostaatontsteking komt vaker voor bij jongere mannen en wordt meestal veroorzaakt door een infectie. Bij prostaatkanker spelen erfelijke factoren en leeftijd de grootste rol.
Kun je prostaatproblemen voorkomen?
Helemaal voorkomen kun je prostaatproblemen niet, maar je kunt de kans om het te krijgen wel verkleinen. Hier een paar tips:
- Blijf bewegen. Dagelijks een halfuur wandelen of fietsen helpt de doorbloeding in het bekkengebied op gang te houden.
- Eet gezond. Groenten, fruit, volkorenproducten en voldoende vocht zijn goed voor je prostaat.
- Beperk alcohol en rood vlees. Deze dingen lijken samen te hangen met een hoger risico op prostaatkanker.
- Voorkom overgewicht. Extra buikvet verstoort de hormoonhuishouding.
- Ga op tijd naar de huisarts. Vooral als plassen moeilijker gaat of als je vaker moet opstaan ’s nachts.
Is het te genezen?
Dat hangt af van de oorzaak. Een vergrote prostaat is meestal goedaardig en goed te behandelen met medicijnen of, in sommige gevallen, met een kleine ingreep. Wat een prostaatontsteking betreft: die verdwijnt vaak met antibiotica en rust.
Ook prostaatkanker kan steeds beter behandeld worden. De vooruitzichten zijn de laatste jaren sterk verbeterd: de meeste mannen met prostaatkanker hebben na de diagnose nog een lang leven voor zich. Prostaatkanker groeit heel langzaam, waardoor bij oudere mannen soms gekozen wordt voor ‘actief volgen’ in plaats van direct behandelen. Bij jongere mannen of bij een agressieve tumor kan een operatie, bestraling of hormoontherapie nodig zijn.
Wanneer moet je naar de huisarts?
Veel mannen praten liever niet over prostaatklachten, maar hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Een gesprek met de huisarts is vertrouwelijk en vaak verhelderend. Soms is er niets ernstigs aan de hand, maar het geeft altijd rust om dat zeker te weten. Wacht dus niet te lang als je merkt dat je vaker moet plassen, je straal zwakker wordt of als je pijn ervaart. De huisarts kan een PSA-test doen (een bloedonderzoek die iets zegt over de prostaatactiviteit) en eventueel doorverwijzen naar een uroloog.
Let op: een verhoogde PSA-waarde betekent niet automatisch dat je aan kanker lijdt. Die waarde kan ook door een vergroting of ontsteking komen.
Wil je er meer over weten?
- Andros Clinics: gespecialiseerde kliniek voor prostaatklachten
- Mansani Kliniek: kliniek voor urologie
- Fysiopelvis: praktische tips bij plasklachten en bekkenbodemproblemen
- AVL (Antoni van Leeuwenhoek): betrouwbare informatie over prostaatkanker
